Cemal Özel
Emrah
Yazıyı Kırmançki/Zazaki yazsa idim başlığı Hemra diye kullanırdım. Çoğunluğu anlamını bilmeseler bile telafuzu kolay ve güzel olduğu için
veya kimisi Erzurumlu şair Emrah’tan dolayı Türkçede son 40-50 senede bir çok insan oğluna Emrah ismini vermiştir.
Persçe: Hemrah
Taliş: Hemro, Hemrah
Tatca: Hemrah
Sorani: Hevro
Beluci: Amrah, Amra
Kurmanci: Hemre
Palu bölgesinde Zazaki: Hemra
Bütün bu İrani dillerdeki anlamı; yol arkadaşı-yoldaş anlamındadır.
Emrah etimolojik olarak hem ve rah kelimelerinin birleşiminde
oluşmuştur.
Persçe ham هم de, dahi (edat), bir, beraber, aynı (önek) << Ahemidce/Avesta hama bir, beraber, aynı << HintAvrupa *sem- a.a.
Not: Aynı Hintavrupa kökünden EYun homós, Lat simul, İng same, Sans sam(a)- “bir, beraber, aynı”. (Nişanyan sözlük)
Persçe rāh/rah ره/راه yol (~ Pehlevi rās/rah a.a. ≈ Avestan raithya- a.a.
(Kaynak: Barth sf. 1508)≈ Sanskritçe rathyā र
या a.a. (Nişanyan sözlük)
Kırmançki ra, Kurmanci re Linguistik anlamda bilmediğimiz bir şekilde Persçe Hemrah kelimesi Türkçeye ‘h’ sesi düşerek Emrah ve kimi zaman ise tıpkı Kurdi dillerdeki gibi sondaki ‘h’ seside düşerek Emre halini almıştır. Gerçi Emre’nin Kurmanci’den Türkçeye geçmiş olduğunu tahmin ettiğimi buraya not etmek isterim….
Eski İranik Mitra inancı devamında Mani ve Mazdek dinlerinde insan ruhu bir şekilde yaratandan kopup dünyada bedenden bedenden
geçerek yaşam serüvenini sürdürür ve sonunda geldikleri odak olan tanrıya tekrardan gidileceğine inanılırdı. Bütün bu süreç ise bir nevi
‘tüketilecek yol’ olarak algılanırdı. Tamda bu yüzden bizdeki Rae haq (haq yolu) bunu anlatmaktadır….
Daha sonra müslüman olan İranlılar bu eski inanç mantığını bir şekilde islamın içine (İranileşmiş islam) girmiş sonucunda kimi sufi tarikatlar ve Alevi Dergahlarında devam ettirilmiştir. İşte bu tarikat ve Dergahlarda daha çok nitelikli veya önde olan Derviş ve
dini liderlere bir ünvan olarak ‘Emre/Emrah’ denmiştir. (Die schia Heinz Halm) Buna örnek olarak Yunus Emre, Taptuk Emre’yi v.s.
göstermektedir….
Perperik Kırmançki Kelebek Persçe Pervane demek olup Rae haq/Alevi inancında ‘gökyüzünde yeşil kandil’deki’ nurun etrafında dönmeyi on dört bin yıl bekler. Ve sonra tüketilmesi gereken sudur olunan odağa tekrardan gidecek bir yol başlayacaktır…..
Perperik rae sımara Hemra vo!
